تپه یاریم؛ گنجینه‌ای خاموش از هزاره پنجم پیش از میلاد
در ۹ کیلومتری جنوب شهرستان گنبد کاووس، تپه‌ای مدور با قطر ۱۸۰ متر و ارتفاع حدود ۲۰ متر قرار گرفته که با نام تپه یاریم شناخته می‌شود؛ تپه‌ای خاموش اما لبریز از تاریخ و رمز و رازهای کهن. این تپه باستانی، یکی از قدیمی‌ترین سکونت‌گاه‌های شناخته‌شده در شمال ایران است که قدمتش به دوره نوسنگی، حدود هزاره پنجم پیش از میلاد بازمی‌گردد.
وجود بقایای معماری، انواع سفال‌های باستانی، و شیوه‌های تدفین در این مکان، تپه یاریم را به یک لایه‌ی زنده از تاریخ بشر در این منطقه تبدیل کرده است. سکوت جاری بر این تپه، گویی داستان زندگی هزاران سال پیش را در دل خود زمزمه می‌کند.
مشخصات منطقه
موقعیت جغرافیایی: استان گلستان، ۹ کیلومتری جنوب گنبد کاووس
فاصله از مرکز شهرستان: حدود ۱۵ دقیقه با خودرو
ارتفاع تپه: حدود ۲۰ متر
قطر تپه: حدود ۱۸۰ متر
محیط طبیعی: دشت‌های جنوبی گنبد، در مجاورت رودخانه قره‌سو
ویژگی خاص: تپه باستانی با آثار نوسنگی و بقایای معماری اولیه
دیدنی‌ها و تجربه‌ها
لایه‌های تاریخی؛ از نوسنگی تا اشکانی
حفاری‌های صورت گرفته در تپه یاریم، وجود لایه‌های فرهنگی و تاریخی متنوعی را آشکار کرده‌اند. قدیمی‌ترین لایه‌ها به دوران نوسنگی باز می‌گردند، جایی که مردم این منطقه برای نخستین بار به زندگی یک جانشینی روی آوردند. در این دوره، خانه‌ها با خشت خام ساخته می‌شد و کف آن‌ها از خاک کوبیده بود. این آثار اولیه، نشانگر شکل‌گیری نخستین تمدن‌ها در این منطقه است.
رودخانه قره سو؛ شسته گر تاریخ
رودخانه قره سو از شمال تپه عبور می‌کند و با گذر زمان، بخشی از شمالی ترین لایه‌های این تپه را شسته است. این فرسایش طبیعی، هر چند باعث آسیب به برخی بخش‌ها شده، اما در مواردی به نمایان شدن لایه های زیرین و تسهیل کاوش های باستان شناسی کمک کرده است.
مجموعه‌ی سفال‌ها؛ روایت‌گر زمان‌های دور
در تپه یاریم مجموعه‌ای غنی از سفال‌های دستی و لعاب‌دار یافت شده‌اند که در ۵ دسته قابل بررسی‌اند:
- سفال‌های دست‌ساز دوره نوسنگی
- سفال‌های قرمز ساده
- سفال‌های خاکستری
- سفال‌های نارنجی
- سفال‌های قرمز مربوط به دوران اشکانی (پارتی)
این تنوع سفال‌ها، دلالت بر استمرار سکونت و تبادل فرهنگی در دوره‌های مختلف دارد.
آیین تدفین؛ بازتابی از باورهای زیستی و معنوی
یکی از ویژگی‌های مهم تپه یاریم، الگوی تدفین متفاوت در ادوار مختلف است. در دوران نوسنگی، مردم اجساد عزیزان خود را در زیر کف خانه‌هایشان دفن می‌کردند؛ نشانه‌ای از باور به حضور همیشگی مردگان در کنار زندگان. اما از دوره آهن به بعد، محل دفن به گورستان‌هایی بیرون از تپه منتقل شد؛ تغییری که گویای تحول در آیین‌های مرگ و جهان‌بینی مردمان آن دوران است.
چشم انداز اطراف؛ تپه‌ای در آغوش زمین و آسمان
تپه یاریم در دشتی پهناور و ساکت قرار دارد که حضور آن همچون نقطه‌ای برجسته در دل دشت جلوه‌گری می‌کند. طبیعت ساده و آرام اطراف، چشم اندازی باز و آسمانی بکر را پیش روی بازدید کنندگان قرار می‌دهد. این چشم انداز طبیعی، در کنار قدمت تاریخی تپه، فرصتی عالی برای آرامش، تأمل و عکاسی فراهم می‌کند.
چرا تپه یاریم؟
یکی از قدیمی‌ترین سکونت گاه‌های شمال ایران از هزاره پنجم پیش از میلاد
آثار باستانی قابل توجه شامل سفال‌ها، معماری خشت و آیین‌های تدفین
نزدیکی به شهر گنبد و دسترسی آسان
چشم انداز طبیعی دشت و رودخانه قره سو
فرصت مناسبی برای گردشگری تاریخی، پژوهش‌های باستان شناسی و عکاسی فرهنگی
