موزه میراث روستایی گلستان؛ تلاقی فرهنگ، تاریخ و معماری بومی
موزه میراث روستایی گلستان، دومین موزه فضای باز از نوع خود در ایران و خاورمیانه است که با هدف حفاظت از فرهنگ‌های رو به فراموشی روستاهای شمال کشور راه‌اندازی شده است. این موزه، در زون فرهنگی پارک جنگلی قرق قرار دارد و از سال ۱۳۹۴ عملیات اجرایی آن آغاز شد. استان گلستان با دارا بودن بیش از ۳۳ گونه معماری روستایی، از جلگه و استپ ترکمن گرفته تا کوهستان، بستری بی‌نظیر برای شکل‌گیری چنین موزه‌ای است. بناهای سنتی پس از شناسایی، مستندسازی و واچینی، با حضور متخصصان بومی، به صورت دقیق در محل پروژه بازسازی می‌شوند. این موزه نه‌تنها مکانی برای حفظ و نمایش میراث روستایی است، بلکه نقش مهمی در افزایش خودباوری فرهنگی، آموزش نسل جوان، و رونق گردشگری ایفا می‌کند.
مشخصات منطقه :
نام مکان: موزه میراث روستایی گلستان
نوع موزه: فضای باز (Open-air Museum)
مکان احداث: پارک جنگلی قرق، استان گلستان
سال آغاز مطالعات: ۱۳۹۳
سال آغاز اجرا: مرداد ۱۳۹۴
ویژگی خاص: دومین موزه فضای باز کشور و خاورمیانه
تنوع معماری: حداقل ۳۳ گونه روستایی در چهار اقلیم مختلف استان
اهداف اصلی: حفاظت فرهنگی، آموزش، گردشگری، احیای معماری بومی
دیدنی‌ها و بخش‌های موزه
خانه‌های بومی بازسازی‌شده از سراسر گلستان
در این بخش، خانه‌هایی از مناطق مختلف استان گلستان که دارای معماری ویژه بومی هستند، با دقت و ظرافت شناسایی، واچینی و بازسازی شده‌اند. این خانه‌ها نمایانگر سبک زندگی، مصالح بومی و نحوه ساخت‌وساز سنتی هر ناحیه‌اند. طراحی داخلی آن‌ها نیز با وسایل سنتی و کاربردی زندگی روستایی تجهیز شده است. بازدید از این خانه‌ها، تجربه‌ای ملموس از فرهنگ و معماری روستایی شمال ایران را به مخاطب منتقل می‌کند. اقلیم، شیوه زیست، و ویژگی‌های قومی هر منطقه در ساختار معماری این خانه‌ها به وضوح دیده می‌شود. این بخش، درک عمیق‌تری از تنوع فرهنگی و زیستی استان گلستان به مخاطب می‌دهد.
نمایش ابزارها و سبک زندگی سنتی
در این قسمت، مجموعه‌ای از ابزارهای سنتی زندگی روزمره مردم روستاهای گلستان به نمایش درآمده است. ابزارهای کشاورزی، دامداری، نساجی، آشپزی، و حتی ظروف قدیمی بخشی از این مجموعه‌اند. بازدیدکنندگان می‌توانند با سبک معیشت سنتی مردم، از برداشت محصولات تا نگهداری آن‌ها، آشنا شوند. چیدمان این ابزارها در کنار فضاهای بازسازی‌شده خانه‌ها، فهم کامل‌تری از زندگی گذشته روستایی فراهم می‌کند. این اشیا تنها کاربردی نبودند، بلکه بازتابی از هنر، ذوق و خلاقیت بومی نیز هستند. این بخش برای نسل جدید، پلی است به گذشته و سبک زندگی پرزحمت اما پرمعنا.
آشنایی با مشاهیر، تاریخ و باستان‌شناسی استان
یکی از جذاب‌ترین بخش‌های موزه، قسمت معرفی مشاهیر فرهنگی، علمی و تاریخی استان گلستان است. در این بخش، اطلاعاتی درباره بزرگان بومی، دستاوردهای آنان و نقش تاریخی استان در تحولات فرهنگی کشور ارائه شده است. همچنین با کمک نقشه‌ها، تصاویر و مستندات، آثار تاریخی برجسته‌ای مانند دیوار گرگان، شهر جرجان و استرآباد معرفی شده‌اند. این بخش، بیننده را با پیشینه تمدنی استان و تعامل آن با سایر نقاط کشور آشنا می‌کند. اهمیت منطقه گلستان از منظر باستان‌شناسی و تاریخ تمدن نیز به خوبی نمایش داده شده است. این فضا فرصتی است برای درک عمیق‌تر از ریشه‌های فرهنگی استان و ارتقای هویت ملی بازدیدکنندگان.
چرا این جاذبه اهمیت دارد؟
یکی از جامع‌ترین موزه‌های روستایی در سطح کشور
تنوع معماری سنتی از چهار منطقه اقلیمی استان گلستان
بازسازی خانه‌ها با مصالح و شیوه سنتی برای حفظ اصالت
معرفی سبک زندگی سنتی و ابزارهای بومی مردم منطقه
ظرفیت آموزشی و فرهنگی بالا برای گردشگران، دانش‌آموزان و پژوهشگران
