معرفی گل‌فشان نفتیلجه گمیشان
در دل دشت‌های شمال استان گلستان، یکی از پدیده‌های نادر زمین‌شناسی ایران رخ‌نمون یافته است. گل‌فشان نفتیلجه، مخروطی کم‌ارتفاع و پهن است که در نزدیکی مرز ترکمنستان و شمال گمیش‌تپه واقع شده و جلوه‌ای طبیعی، علمی و درمانی را به نمایش می‌گذارد. این گل‌فشان با خروج گل، گاز و مواد سیاه‌رنگ از عمق زمین، شاهدی است بر فعالیت‌های ژئوترمال در لایه‌های هیدروکربنی منطقه. منظره‌ی دریاچه کوچک در بالای آن، پوشش گیاهی فقیر و سکوت بیابان اطراف، محیطی خاص و بکر را ایجاد کرده است. نفتیلجه به دلیل ساختار زمین‌شناسی ویژه‌اش، همواره مورد توجه بومیان، پژوهشگران و علاقه‌مندان به طبیعت‌های ناشناخته بوده است.
مشخصات منطقه
نام منطقه: گل‌فشان نفتیلجه
استان: گلستان
شهرستان: گمیشان
فاصله تا مرکز استان: ۷۵ کیلومتر
فاصله تا مرکز شهرستان: ۱۵ کیلومتر
راه دسترسی: جاده خاکی
نوع جاذبه: طبیعی، زمین‌شناسی، درمانی
ارتفاع گل‌فشان: حدود ۵ متر
قطر مخروط: حدود ۵۰۰ متر
پوشش گیاهی منطقه: فقیر؛ بوته‌ای و گز
اقلیم: صحرایی و خشک
امکانات گردشگری: ندارد
فصل پیشنهادی بازدید: بهار و زمستان
ملزومات برای گردشگر:
در بهار: چادر، آب آشامیدنی، مواد غذایی
در زمستان: لباس گرم، کمک‌های اولیه
دیدنی‌ها و جاذبه ها
مخروط گل‌فشان و دهانه لوبیایی‌شکل
گل‌فشان نفتیلجه به‌صورت یک مخروط کم‌ارتفاع با دریاچه‌ای در بالای آن شکل گرفته که نمایی کاملاً متفاوت با چشم‌اندازهای رایج دارد. دریاچه‌ای لوبیایی‌شکل در مرکز آن دیده می‌شود که در نقاط فرورفته‌اش، حباب‌هایی با گل سیاه و گاز از زمین خارج می‌شوند. این دهانه در حالت فعال، صحنه‌ای زنده از فعالیت زمین در لایه‌های زیرین را به نمایش می‌گذارد. خروج مواد به‌صورت منقطع و بی‌صدا انجام شده و آرامش و سکوت منطقه، جلوه‌ای رازآلود به فضا می‌بخشد. گل‌فشان به‌دلیل لغزندگی سطح داخلی‌اش، قابل ورود نیست اما از لبه‌ها می‌توان فعالیت آن را تماشا کرد.
پدیده‌های زمین‌شناسی و هیدروکربنی
گل‌فشان نفتیلجه از نظر علمی یکی از منابع ارزشمند برای بررسی لایه‌های زیرزمینی حاوی گاز، نفت و دیگر هیدروکربورهاست. این پدیده نشان‌دهنده حرکت مواد نیمه‌مایع از عمق زمین به سطح است که می‌تواند بازتابی از فعالیت‌های هیدروترمال زیرزمینی باشد. در بسیاری از مطالعات زمین‌شناسی، این نوع گل‌فشان‌ها به‌عنوان شاخص‌هایی برای وجود ذخایر نفت و گاز تلقی می‌شوند. در منطقه دریای خزر، پدیده‌هایی از این نوع بسیار نادر هستند و نفتیلجه یکی از نمونه‌های شاخص در ایران محسوب می‌شود. مشاهده مستقیم این پدیده، برای علاقه‌مندان به ژئوتوریسم بسیار ارزشمند است.
چشم‌اندازهای طبیعی بکر و بیابانی
محیط اطراف گل‌فشان شامل شوره‌زارها، تپه‌های لسی، ماسه‌ای و زمین‌های هموار و بدون پوشش گیاهی است. به‌دلیل خاک شور و کم‌باروری، کشاورزی در این منطقه ممکن نیست و به همین دلیل طبیعت آن دست‌نخورده باقی مانده است. این منطقه دارای جلوه‌های خاصی از طبیعت خشک و صحرایی است که در کنار پدیده گل‌فشان، فضای ویژه‌ای را برای عکاسان طبیعت و طبیعت‌گردان فراهم کرده است. رنگ‌های خاک، بافت زمین و تنوع زیست‌محیطی اندک اما خاص، ارزش زیبایی‌شناسی متفاوتی به منطقه داده‌اند. درختچه‌های گز و بوته‌های پراکنده در برخی نقاط دیده می‌شوند.
خاصیت درمانی گل‌فشان
بر اساس روایات بومیان منطقه، گل‌فشان نفتیلجه دارای خاصیت درمانی، به‌ویژه برای بیماری‌های پوستی است. افراد محلی نقل می‌کنند که در گذشته برخی بیماران با استفاده از گل و آب این منطقه توانسته‌اند بهبود یابند. شست‌وشو با گل و آبتنی در محل چشمه‌ها به‌عنوان یک روش طبیعی درمان، نزد اهالی رسم بوده و همراه با نذر و صدقه انجام می‌شده است. هرچند استفاده درمانی علمی نیازمند بررسی تخصصی است، اما این باور مردمی نشان‌دهنده ارزش فرهنگی و کاربردی این پدیده طبیعی است. گل‌فشان‌هایی با این ویژگی درمانی در ایران بسیار نادرند.
موقعیت استراتژیک منطقه و امکان توسعه گردشگری
نزدیکی گل‌فشان نفتیلجه به مرز ترکمنستان و شهر گمیش‌تپه، موقعیتی خاص برای توسعه گردشگری مرزی و بوم‌گردی فراهم کرده است. اگرچه فعلاً هیچ زیرساخت گردشگری در منطقه وجود ندارد، اما با توجه به فاصله کم آن تا مناطق مسکونی و وجود جاده خاکی قابل دسترسی، می‌توان این منطقه را در آینده به‌عنوان یک جاذبه ژئوتوریستی و درمانی توسعه داد. همکاری با جوامع محلی و ایجاد حداقل زیرساخت‌هایی مانند راهنما، سکوهای بازدید و تابلوهای اطلاع‌رسانی می‌تواند نخستین گام‌ها در این مسیر باشد. سکوت، بکر بودن و منحصر‌به‌فردی این مکان، پتانسیلی فوق‌العاده ایجاد کرده است.
چرا گل‌فشان نفتلیجه؟
پدیده نادر زمین‌شناسی مرتبط با لایه‌های نفتی خزر
دارای خواص درمانی طبیعی برای بیماری‌های پوستی (طبق روایات محلی)
چشم‌اندازهای منحصربه‌فرد شامل تپه‌های ماسه‌ای و شوره‌زار
دسترسی مناسب و نزدیکی به مرز و شهر گمیش‌تپه
مناسب برای توسعه گردشگری علمی، طبیعی و بوم‌گردی
