دهنه تاریخی ولیک‌تنگه؛ یادگار سکونتگاه‌های نخستین

دهنه ولیک‌تنگه، یکی از نخستین مکان‌های سکونت ساکنین اولیه محمدآباد کتول بوده که در حوالی امامزاده شیخان امروزی قرار دارد. وجود چشمه‌سارهای فراوان و شرایط امنیتی این منطقه، آن را به پناهگاهی مناسب در برابر مهاجمان تبدیل کرده بود. نشانه‌های باستانی و روایت‌های شفاهی محلی‌ها از مهاجرت‌های متعدد به ولیک‌تنگه، گواه بر قدمت این زیستگاه است. مسیرهای سنگلاخی و فضای رازآلود این دهنه، گردشگران را به سفری در دل تاریخ می‌برد. امروز هم با عبور از این منطقه، حس پیوند با تاریخ کهن دیلمیان به‌وضوح قابل لمس است.

قبرستان شفتی؛ موزه‌ای خاموش از تمدن دیلمیان

در نزدیکی مرتع شفتی، قبرستانی باستانی قرار دارد که آخرین آرامگاه دیلمیان ساکن منطقه بوده است. این قبرستان، با قبرهای سنگی و سادگی خاص خود، سکوت رازآلود تاریخ را در دل طبیعت نگه داشته است. یافته‌های میدانی و روایت‌های قدیمی، اصالت این گورستان را به بیش از هزاران سال پیش نسبت می‌دهند. بازدید از قبرستان شفتی تجربه‌ای از مواجهه مستقیم با فرهنگ و آیین گذشتگان را رقم می‌زند. این منطقه فرصتی بی‌نظیر برای پژوهشگران و علاقه‌مندان به تاریخ باستانی ایران فراهم می‌آورد.

جنگل‌های البرز جنوبی؛ دروازه سبز به ییلاقات ناشناخته

جنگل‌های انبوه و سرسبز جنوب محمدآباد کتول، بخش مهمی از کمربند سبز البرز جنوبی را تشکیل می‌دهند. این جنگل‌ها نه تنها پوشش گیاهی متراکمی دارند بلکه راهی به سوی دوازده روستای ییلاقی ناشناخته و زیبای منطقه باز می‌کنند. مسیرهای پیاده‌روی در دل این جنگل‌ها، با نسیم خنک، سایه‌های دلنشین و چشم‌اندازهای حیرت‌انگیز همراه است. بسیاری از گردشگران طبیعت‌گرد، مسیر محمدآباد به ییلاقات ماهیان، خرم بابا و کلاته را به عنوان یک تجربه متفاوت انتخاب می‌کنند. پوشش گیاهی شامل ولیک، توسکا و انبوه درختان بلوط، روح طبیعت شمال را در این مسیرها به نمایش می‌گذارد.

مرتع شفتی؛ چراگاه باستانی دیلمیان با نور سنگی ۲۰۰۰ ساله

مرتع شفتی که در نزدیکی روستای ییلاقی ماهیان واقع شده، یکی از گنجینه‌های طبیعی و تاریخی منطقه محسوب می‌شود. در این مرتع نشانه‌ای به نام نور سنگی دیده می‌شود که قدمتی بیش از ۲۰۰۰ سال دارد و به باور محلی‌ها ارتباط مستقیمی با ساکنان دیلمی دارد. تا حدود ۵۰ سال پیش، این مرتع همچنان محل کشت جو و گوارس (ارزن امروزی) توسط اهالی بومی بود. زیبایی بکر این مرتع، با چشم‌انداز باز کوهستانی و گل‌های وحشی، فرصت مناسبی برای کمپینگ و طبیعت‌گردی ایجاد کرده است. مرتع شفتی، جایی است که تاریخ و طبیعت در یک قاب بی‌نظیر به هم می‌رسند.

محوطه عطائیه؛ سکونتگاه فراموش شده میان دو روستا

عطائیه که بین الامن کتول و محمدآباد امروزی قرار دارد، یکی از سکونتگاه‌های فراموش‌شده مردم این منطقه است. این مکان پیش از استقرار روستاییان در محل فعلی محمدآباد، مرکز اصلی زندگی بوده است. آثار اندک و روایت‌های قدیمی، وجود خانه‌های روستایی و زمین‌های کشاورزی قدیمی در این محوطه را تأیید می‌کند. امروز محوطه عطائیه همچنان با فضای باز و بقایای اندکی از گذشته، حس زندگی ساده و سخت مردمان قدیم را منتقل می‌کند. بازدید از این محوطه، فرصتی استثنایی برای لمس بخشی از تاریخ کمتر دیده‌شده کتول به شمار می‌رود.