موزه صنایع دستی گرگان؛ نمایشگاه زنده هنرهای سنتی استان گلستان
در قلب بافت تاریخی شهر گرگان، در محله نعلبندان، بنایی زیبا از اواخر دوره قاجار میزبان نخستین موزه صنایع دستی استان گلستان است. خانه امیرلطیفی، با معماری سنتی ایرانی و حیاط مرکزی، روح هنر و فرهنگ را در فضایی اصیل به بازدیدکنندگان عرضه میکند. این موزه، گنجینهای از صنایع دستی اقوام مختلف استان از ترکمن و قزاق گرفته تا اهالی زیارت، شاهکوه، رامیان و علیآباد کتول است. صنایع متنوعی چون نمدمالی، قالیبافی، جاجیمبافی، حصیربافی، آهنگری، حلاجی و خراطی با چیدمانی اصیل و آموزشی به نمایش گذاشته شدهاند. بازدید از این موزه سفری در دل میراث ملموس و ناملموس گلستان است که از دل کارگاهها و خانههای روستایی به مرکز شهر آورده شده است. هدف موزه، حفظ، احیا و معرفی هنرهاییست که با زندگی مردم در گذشته گره خوردهاند و امروز در خطر فراموشیاند.
مشخصات منطقه :
نام مکان: موزه صنایع دستی گرگان
موقعیت: گرگان، خیابان شهداء، کوچه لاله سوم، روبروی پارکینگ طبقاتی
نوع موزه: تخصصی – صنایع دستی و مردمشناسی
ساعات بازدید:
ششماهه اول سال: ۹ تا ۱۹
ششماهه دوم سال: ۸ تا ۱۷
نوع بنا: خانه تاریخی از دوره قاجار (خانه امیرلطیفی)
مخاطبان: عموم مردم، هنرمندان، پژوهشگران، علاقهمندان به میراث فرهنگی
امکانات جانبی: محیط بومی، راهنما، غرفههای نمایشگاهی، فضای کارگاهی
دیدنیها و بخشهای موزه
اتاق کرسیخانه
یکی از جذابترین بخشهای موزه، اتاق کرسیخانه است که زندگی ساده اما گرم مردمان گذشته گرگان را بازسازی میکند. این اتاق با چیدمانی شامل کرسی، لحاف ضخیم، سماور زغالی، فرشهای دستباف و ظروف سنتی، تصویری زنده از زندگی شبهای زمستانی خانوادههای گرگانی را به نمایش میگذارد. نور ملایم، صدای آرام سنتور در فضا و بوی چوب، حسی نوستالژیک به بازدیدکننده القا میکند. بازدید از این اتاق فرصتی برای درک بهتر فرهنگ زندگی بومی در روزگار نهچندان دور است. این بخش برای گردشگران غیر بومی بسیار جذاب و آموزنده است.
صنایع دستی روستاهای زیارت و شاهکوه
در این بخش آثار دستبافت و دستساز اهالی کوهستانهای گرگان به نمایش درآمدهاند. گلیمهای پشمی، جوراببافی با نقوش محلی، جاجیمهای رنگارنگ و محصولات پوست و پشم از جمله نمونههای قابل مشاهده هستند. این صنایع دستی هم جنبه کاربردی دارند و هم نشان از ذوق و هنر مردمانی دارند که با طبیعت زندگی میکنند. بافت خشن اما منظم این محصولات، نشانهای از همزیستی با محیط سخت کوهستانیست. بازدیدکننده در این بخش متوجه پیوند میان هنر، محیط زیست و نیازهای واقعی زندگی میشود. هر اثر، بازتابی از فرهنگ مقاوم این نواحی است.
صنایع دستی رامیان و علیآباد کتول
این قسمت به نمایش صنایع دستی جنوبیترین مناطق گلستان اختصاص یافته است. از جمله آثار شاخص، نمدهای ضخیم رنگی، پارچههای سوزندوزی شده، ظروف چوبی سنتی و ابزار کشاورزی بومی هستند. بخشهایی از این محصولات همچنان در زندگی روزمره روستایی مورد استفاده قرار میگیرند. سبک طراحی و رنگ در این صنایع دستی، ویژگیهای اقلیمی و فرهنگی منطقه را منعکس میکند. معرفی کارکردهای سنتی این صنایع، بر اهمیت آنها در حفظ هویت محلی تأکید دارد. همچنین مهارتهای نساجی در این منطقه، همارز با مناطق مطرح کشور معرفی شدهاند.
صنایع دستی اقوام ترکمن و قزاق
در این بخش، بازدیدکنندگان با هنر و سبک زندگی اقوام ترکمن و قزاق آشنا میشوند. فرشهای ترکمنی با نقوش اصیل، لباسهای سوزندوزیشده، جلیقهها، زیورآلات نقرهای و کلاههای محلی با ظرافت ویژهای ارائه شدهاند. همچنین لباسهای سنتی قزاق با دوختهای خاص و رنگهای شاخص قومی به نمایش درآمدهاند. توضیحات مستند و همراهی با تصاویر قدیمی، بازدیدکننده را با تفاوتها و اشتراکات فرهنگی این اقوام آشنا میسازد. این بخش از نظر تنوع فرهنگی، یکی از پربارترین قسمتهای موزه محسوب میشود. نمایش نمادهای قومی، روح وحدت در عین تفاوت را تقویت میکند.
کارگاههای مسگری، آهنگری و بافندگی
این بخش نمایشی از حرفههایی است که زمانی قلب تپنده بازارها و روستاهای گلستان بودند. ابزارهای قدیمی، نمونههای نیمهکاره، و تولیدات نهایی در کنار عکسها و فیلمهای مستند از روند کار، بازدیدکننده را درگیر فضای زندهای از گذشته میکند. حلاجی، نخریسی، پنبهزنی، قالیبافی، نمدمالی و جاجیمبافی با توضیحات جامع ارائه شدهاند. حتی برخی کارگاهها در مناسبتهای خاص فعال میشوند تا کودکان و نوجوانان کار عملی ببینند. این بخش از نظر آموزشی بسیار ارزشمند است و نشاندهنده مهارتهای هنرمندانه مردمان گلستان میباشد.

چرا این جاذبه اهمیت دارد؟
حفظ، نمایش و آموزش صنایع دستی اقوام بومی و سنتی استان
احیای هنرهای در حال فراموشی از طریق نمایش و آموزش
ایجاد پیوند میان معماری بومی (خانه لطیفی) و میراث فرهنگی
تنوع بالای آثار نمایشی از اقوام و مناطق مختلف گلستان
معرفی سبک زندگی و مشاغل سنتی در قالب یک موزه زنده و پویا




